معنای شنبه

[…] إِنَّمَا جُعِلَ السَّبْتُ عَلَى الَّذِینَ اخْتَلَفُوا فِیهِ … ( سوره ۱۶ نحل , آیه ۱۲۴).

در مفردات گفته : کلمه سبت در اصل به معنای قطع است ، و از همین جهت به قطع سیر ، می‏گویند سبت السیر ، و نیز سبت الشعر ، تراشیدن مو است ، و سبت الانف ، بریدن بینی از ته است بعضی گفته ‏اند : خدای تعالی روز شنبه را بدین جهت سبت خوانده که خداوند خلقت آسمانها و زمین را در روز یک شنبه شروع کرد و شش روز طول کشید روز هفتم که همان شنبه می‏ شود عمل خود را قطع کرد ، و بدین جهت روز شنبه را سبت خوانده .

—————————————

…   بعضی گفته ‏اند روزی که عمل را قطع نمی‏ کنند ، و بعضی گفته‏ اند روزی که در شنبه نیستند ، و هر دو جمله اشاره است به یک حالت ، و جمله

إِنَّمَا جُعِلَ السَّبْتُ معنایش این است که : اگر ترک عمل در شنبه مقرر شد و  وَجَعَلْنَا نَوْمَکُمْ سُبَاتًا (سوره النبأ۷۸, آیه ۹) یعنی خواب شما را قطع عمل قرار دادیم ، و این اشاره است به صفتی که در باره شب آورده و فرموده بود :لِتَسْکُنُوا فِیهِ – تا در آن آرامش گیرید .

پس مراد از سبت بطوری که وی گفته ، خود روز است ، لیکن معنای قرار دادن آن ، قرار دادن ترک عمل در آن و تشریع این ترک است ، ممکن هم هست مراد از آن ، معنای مصدری باشد نه روزی که در آن این معنا جعل شده ، کما اینکه ظاهر آیه تَأْتِیهِمْ حِیتَانُهُمْ یَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعًا وَیَوْمَ لَا یَسْبِتُونَ لَا تَأْتِیهِمْ همین است ، بهر حال طبع کلام اقتضاء می‏کرد که بفرماید :وره ۱۶, آیه ۱۲۴
إِنَّمَا جُعِلَ السَّبْتُ  لِلَّذین تا نوعی اختصاص و ملکیت را افاده کند و بفهماند که خدا در هر هفته یک روز را برای آنان تعطیل قرار داده ، تا از عمل دست بکشند و به عبادت پروردگار خود بپردازند ، و آن روز شنبه است ، همچنانکه برای مسلمین در هفته یک روز را قرار داده تا در آن برای عبادت و نماز اجتماع کنند ، و آن روز جمعه است .

 […]

ترجمه المیزان ج : ۱۲ص : ۵۳۰ و ۵۳۱